อนาคตวิชาชีพพยาบาล:มุมมอง ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.วิจิตร ศรีสุพรรณ

    เมือวันที่  4-6  กันยายน  2545  ได้มีโอกาสเข้าร่วมประชุมระดับชาติเรื่อง"การพยาบาลชุมชนในระบบสุขภาพใหม่ " ที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่  เนื่องในโอกาสเกษียณอายุราชการ  ของท่านอาจารย์ ดร  วิจิตร  ศรีสุพรรณ  คณะบดีคณะพยาบาลศาสตร์  มหาวิทยาลัยเชียงใหม่  ร่วมเวลา  12  ปี  ที่ได้มีโอกาสนำใช้  คำประกาศพยาบาลชุมชนในระบบสุขภาพใหม่  ณ  นครเชียงใหม่  ซึ่งได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการศึกษาเรียนรู้สถานการณ์  การปฏิรูประบบสุขภาพ ของสังคมไทยและร่วมจัดทำข้อเสนอจนเกิดเป็นคำประกาศดังนี้

     ภายใต้ความเชื่อร่วมกันที่ว่า  พยาบาลชุมชนมีบทบาทสำคัญในการสร้างชุมชนสุขภาวะ (ชุมชนสุขภาพ  / ชุมชนเข้มแข็ง)  ผ่านการให้บริการสุขภาพในบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ  แก่บุคคล  ครอบครัวและชุมชน  ได้ร่วมสร้างจินตนาการดังนี้

     วิสัยทัศน์

     "พยาบาลคือกัลยาณมิตรของสังคม  เป็นกุญแจสำคัญที่นำไปสู่การปฏิรูปสุขภาพที่มีหัวใจของความเป็นมนุษย์  มีจิตสำนึกที่เห็นความเป็นหนึ่งเดียวของสังคม  ทำให้เกิดมิตรภาพและความรักอันไพศาลต่อเพื่อนมนุษย์"

     โดยมีความมุ่งมั่นคือพันธกิจที่ดำเนินการดังนี้

     1.มุ่งร่วมสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนสามารถดูแลสุขภาพอย่างเป็นองค์รวม  ที่ผสมผสานภูมิปัญญาท้องถิ่น

     2.มุ่งให้บริการที่มีคุณภาพในการสร้างสุขภาพ  ลดการเกิดโรค  การเจ็บป่วย  และภาวะคุกคามทางสุขภาพ  บนหลักฐานที่อ้างอิงได้  สอดคล้องกับบริบททางสังคมวัฒนธรรม  ในแต่ละพื้นที่โดยมีการเลือกใช้เทคโนโลยีอย่างรู้เท่าทัน

    3.ร่วมสร้างองค์ความรู้จากการ่วมทำงานกับประชาชน  เครือข่ายสุขภาพในระดับพื้นที่  เกี่ยวกับการจัดการระบบและโครงสร้างการบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ  ทำให้เกิดบริการที่มีคุณภาพ  ประสิทธิภาพสามารถตรวจสอบได้

    4. มุ่งพัฒนาสมรรถนะของพยาบาลชุมชน  ให้สามารถให้บริการที่มีคุณภาพและสามารถตรวจสอบได้

    5.เร่งรัดพัฒนาการจัดการเรียนการสอนทางการพยาบาลชุมชน  ทั้งขั้นพื้นฐานและขั้นสูง  ให้พยาบาลมีสมรรถนะด้านสุขภาพชุมชน  มีใจรักและสามารถให้บริการสุขภาพปฐมภูมิอย่างมีคุณภาพ

    6.เพื่อให้เกิดความสำเร็จในการปฏิรูประบบสุขภาพ  ต้องมีความต่อเนื่องทางปัญญา  จึงต้องมีสถาบันพยาบาลชุมชนเป็นเครื่องมือ

         ประกาศเมื่อวันที่  6  กันยายน  2545

       รวมเวลา  12  ปี  

       หลังจากนั้นท่านก็ได้รับการเลือกตั้งจากมวลสมาชิกให้ดำรงตำแหน่ง  นายกสภาการพยาบาล  สิ่งที่ปรากฎ  เกิดสถาบันที่ช่วยให้เกิดการเรียนรู้เพื่อขับเคลื่อนการทำงาน  คือ "สถาบันวิจัยและพัฒนาระบบการพยาบาล" มีโครงการวิจัยและพัฒนาต่างๆเกิดขึ้นพร้อมกับการำฺรูประบบสุขภาพ  โดยใช้แนวคิด "สามเหลี่ยมเขยื้อนภูเขา"  เป็นการทำงานร่วมกันในสามภาคส่วน  คือ  วิชาการ  การเมือง และภาคประชาชน   เพื่อร่วมการเรียนรู้  ไปสู่เป้าหมายอุดมการณ์ชาติคือ  "สร้างนำซ่อม" 

      ในส่วนที่ตนเองซึ่งเป็นกลไกเล็กได้มีส่วนร่วมทำอะไรไปบ้าง  คงได้โอกาสสำหรับการทบทวบตนอีกครั้ง

       บทเรียนแรก  ในปีการศึกษา  2546  ได้นำคำประกาศมาถ่ายทอดให้นักศึกษาชั้นปีที่  3   ที่เรียนรายวิชาการพยาบาลอนามัยชุมชน ได้รับรู้  ในหัวข้อ "การทำงานในชุมชน"  ท้ายชั่วโมงให้นักศึกษาบันทึกสะท้อนคิดการเรียนรู้   เกิดเป็นข้อความดังต่อไปนี้

       "พยาบาลคือกัลยาณมิตรของสังคม"

    พยาบาลสร้างชีวิต     สร้างคุณค่า

                เพื่อประชาเป็นสุข   ไร้ทุกข์เข็ญ

    คือ หน้าที่สร้างด้วยใจ     ให้ร่มเย็น

                เพื่อได้เป็นบริการ   งานที่ดี

   กัลยาณมิตร คือปัจจัย   ที่ต้องสร้าง

                เพื่อหนทางพัฒนา  ที่สุขศรี

    ของสังคมใดใด  ในทุกที่

               ทุกชีวีเป็นสุขล้วน  ถ้วนหน้ากัน

       คนสะท้อนบทเรียนอาจจะลืมไปแล้ว  แต่สำหรับผู้จุดประกายแล้วสิ่งเหล่านี้ยังสว่าง  กระจ่างชัดอยู่ในความทรงจำ   และยังส่งผ่านบทเรียนไปยังรุ่นแล้วรุ่นเล่าเท่าที่ทำได้  และได้ทำ

       ซึ่ง  ศ.นิธิ  เอี่ยวศรีวงษ์  ได้เขียนไว้ว่า"ความรู้ถ้าเมื่อไหร่เราได้มาอย่างอิสระ  เมื่อนั้นมันจะมีอำนาจอย่างมหาศาล  ถ้าเราอบรมยัดเยียดให้  มันจะไม่เกิดอำนาจอะไรเลย  มันก็จะเป็นอย่างที่เขาสั่งให้เราเป็น  เมื่อไหร่ที่เราให้มนุษย์แสวงหาความรู้เอง  เมื่อนั้นเขาจะมีอำนาจมากมาย "  ขอให้นำอำนาจความรู้  มาสร้างอำนาจความดี  เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข  ไม่ใช่เพื่อการเอารัดเอาเปรียบเป็นปลาใหญ่กินปลาเล็ก   เพราะคนฝึกตนเองได้  ไม่ใช่ปลา

      แล้วกลับมาติดตาม  "อนาคตวิชาชีพพยาบาล มุมมองศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.วิจิตร  ศรีสุพรรณ"  ณ ชานชาลาการเรียนรู้นี้  : สถานีปฏิบัติการพยาบาลเพื่อร่วมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน  กันต่อไปนะคะ

       เจริญธรรม   สำนึกดีค่ะ

         ยาดมเอง