อาจารย์นักวิจัย เพื่อเยาวชน : ยุววิจัยเศรษฐกิจชุมชน

งานวิจัย คือหนึ่งภารกิจของชาว ม.อ.  

วิจัยเพื่อให้ได้มาซึ่ง คำตอบ  การแก้ปัญหา ก่อเกิดปัญญา  

 : ประเทศไทยมีการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจเพิ่มมากขึ้น ชุมชนชนบทพึ่งพาสังคมเมือง(มากขึ้น)  สังคมเมืองพึ่งพาต่างประเทศ(มากขึ้น) คนไทยมีหนี้(มากขึ้น)  เกิดวัตถุนิยม  คนไทยสามารถก้าวตามการเปลี่ยนแปลงของโลกทุนนิยมได้ แต่กลับไม่ค่อยรู้เท่าทันกับการเปลี่ยนแปลงนั้นจนนำไปสู่การพึ่งพาตนเองน้อยลง พึ่งพาภายนอกมากขึ้น บางชุมชน ภูมิปัญญาท้องถิ่นสูญหายหรือรื้อฟื้นกลับมาได้ไม่มากนัก บางแห่งเกิดการแข่งแย่ง เอารัดเอาเปรียบ ขาดการช่วยเหลือเกื้อกูล ฯลฯ

  : หากชุมชนชาวไทยเป็นเช่นนี้..ความมั่นคง..คุณภาพชีวิตของคนไทย จะเป็นเช่นไร

 ..โครงการยุววิจัยเศรษฐกิจชุมชน..

รศ.ดร.สมยศ  ทุ่งหว้า อาจารย์ประจำภาควิชาพัฒนาการเกษตร คณะทรัพยากรธรรมชาติ ม.อ.หาดใหญ่  หัวหน้าโครงการ

....โครงการยุววิจัยเศรษฐกิจชุมชน.. เกิดขึ้นด้วยการเห็นความสำคัญของการพัฒนาชุมชนด้าน"เศรษฐกิจชุมชน" เป็นฐานรากของประเทศ  ที่มักนำสิ่งที่มีอยู่ในท้องถิ่น มาใช้เป็นฐานสำคัญของการสร้างเศรษฐกิจชุมชน หากแต่มีทั้งประสบความสำเร็จมากบ้างน้อยบ้าง ด้วยปัจจัยหลายด้านประกอบกัน         การที่จะให้เศรษฐกิจชุมชนให้ยั่งยืนเพื่อการลดปัญหาการพึ่งพาจากภายนอก ให้ชุมชนสามารถอยู่ด้วยด้วยตนเองให้ชุมชนตระหนักถึงคุณค่ากับสิ่งที่มีอยู่ในท้องถิ่น สามารถนำสิ่งดีดีที่เรียกกว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นกลับมาให้ให้เกิดประโยชน์ ความมั่นคงของชุมชน คุณภาพชีวิตของชุมชน จะกลับมาดีขึ้นอย่างแน่นอน (ความคาดหวัง)

∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞

ถาม :  ใครจะเป็นผู้ดำเนินการพัฒนาให้เศรษฐกิจของชุมชนดีขึ้น ..มีความมั่นคง ยั่งยืน 

ตอบ : (ต้อง) คนในชุมชนซิ..

           แล้วใครหล่ะ  คำตอบคือ เยาวชน

รศ.ดร.สมยศ ทุ่งหว้า ผู้เปิดความคิดให้เยาวชน คนในชุมชน ได้มีโอกาสหันกลับมามองชุมชนของตนเอง จุดประกายนักเรียนเข้าสู่กระบวนการคิด

   โครงการยุววิจัยเศรษฐกิจชุมชน เริ่มขึ้นกับเยาวชน 5 จังหวัด สตูลนครศรีธรรมราช ตรัง พัทลุง และสงขลา มารวมกันจุดประกายทางความคิด หาสิ่งที่เป็นอยู่ในชุมชน เพื่อหาโจทย์วิจัย  กระบวนการสร้างการเรียนรู้ของ เยาวชนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4-5 และครู คือพี่เลี้ยง 

   หลังจากที่เห็นปัญหาแบบเดียวกัน การปฏิบัติการหาข้อมูลในชุมชนตนเองจึงเกิดขึ้นด้วยห้องเรียนที่กว้างใหญ่ นั่นคือชุมชนของนักเรียนนั่นเอง อ.สมยศ ชี้แนะแนวทางการค้นหาข้อมูลของชุมชนตนเอง เรียนรู้ทรัพยากรที่มีอยู่  ทุนทางสังคมของชุมชนมีอะไรบ้าง ทุนพื้นที่ ทุนชีวิต ธรรมชาติของชุมชน เห็นสิ่งที่ชุมชนมี เห็นสิ่งที่สามารถนำมาสร้างโอกาสให้กับชุมชน.. หลังจากนั้น เด็กได้รับการชี้แนะแนวทางการเขียนโครงการเพื่อให้มาซึ่งโจทย์วิจัย...

คณะทำงานเกาะติดประชิดผู้ร่วมโครงการ มีทั้งการนัดหมายมารวมกลุ่มใหญ่ เกาะติดประชิดกลุ่มย่อยให้เห็นความชัดเจนของโครงการ-โจทย์วิจัย และ เข้าถึงแหล่งชุมชนของนักเรียนเพื่อพูดคุยชี้แนะด้านการดำเนินการ   (ภาพ) 1. รศ.ดร.สมยศ  ทุ่งหว้า          2. รศ.ดร.ศุธีระ  ประเสริฐสรรพ์          3. อ.จำนงค์ แรกพินิจ   และนักเรียน ว่าที่ "นักวิจัยรุ่นเยาว์"

    สิ่งที่พบเห็นของ รศ.ดร.สมยศ ทุ่งหว้า นักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ ก่อ เกิดจิตสำนึกสาธารณะ เกิดการตระหนักคิด มีกระบวนการคิดที่เป็นแผนที่ทางสมองในอนาคต เกิดการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น รักในท้องถิ่น รู้ประวัติศาสตร์  สานสัมพันธ์อันดีระหว่างเด็ก ครู พ่อแม่ ผู้เฒ่าผู้แก่ เกิดการสร้างงาน สร้างอาชีพ สร้างรายได้ สร้างองค์ความรู้ที่ไม่ได้อยู่ในห้องเรียนเพียงอย่างเดียว และ เกิด “นักวิจัยรุ่นเยาว์”

   นอกเหนือจากนั้น สิ่งที่ผ่านกระบวนการหาข้อมูลและจัดทำโครงการในรูปแบบของงานวิจัย ทำให้องค์กรในท้องถิ่น เช่น อบต. เทศบาลตำบล และองค์กรอื่นๆ ได้เห็นความชัดเจนที่เกิดขึ้นในชุมชน สามารถกำหนดทิศทางการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนตนเองได้อย่างดีขึ้น และถือได้ว่า เป็นการสร้างความสัมพันธ์อันดีต่อการ “ทุกคน” ในชุมชน “รักบ้านเกิด”

 ตัวอย่าง โครงการที่สร้าง และผลที่เกิดขึ้น

โครงการทำบัญชีครัวเรือนของนักเรียนโรงเรียนสทิ้งพระ จ.สงขลา

ก่อเกิดการเชื่อมโยงของนักเรียนกับผู้ปกครองในการทำบัญชีครัวเรือน เก็บข้อมูลตัวเอง รายรับรายจ่าย 4 เดือน ข้อมูลของตัวเอง-ครอบครัว

(ความซับซ้อน ยุ่งยาก ของการให้ได้ซึ่งข้อมูล และการนำมาวิเคราะห์ว่าจุดด้อยเรื่องค่าใช้จ่าย-รายรับมีอะไรบ้าง)

นำไปสู่...การลดค่าใช้จ่ายในครอบครัวได้

โครงการอื่นๆ เช่น

• ศึกษาเส้นทางผ้าทอแพรกหาสู่เศรษฐกิจชุมชน โรงเรียนปัญญาวุธ จ.พัทลุง
• การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนบ้านนาบินหลาด้วยการรวมกลุ่มปลูกหญ้าสำหรับวัวชน โรงเรียนวิเชียรมาตุ 3  จ.ตรัง
• การพัฒนาวิสาหกิจชุมชน ต้นกล้า 3 ดี โดยใช้วงจรการบริหารงานคุณภาพ (PDCA) โรงเรียนเทพพิทยาภานุมาศ  จ.สงขลา
• คุณค่าทางเศรษฐกิจของป่าเสม็ด “กรณีศึกษาการเลี้ยงผึ้งด้วยพังกาด” โรงเรียนปากจ่าวิทยาจ.สงขลา
• ศึกษาพฤติกรรมการใช้เงินของเกษตรกรชาวสวนยางพารา ต.นาขยาด อ.ควนขนุน จ.พัทลุง  โรงเรียนนาขยาดวิทยาคารจ.พัทลุง
• เส้นทางแกงไตปลายอดหวายอบแห้งกับเศรษฐกิจชุมชนบ้านไผ่รอบม.2 ต.บ้านพร้าว อ.ป่าพะยอม จ.พัทลุง  โรงเรียนป่าพะยอมพิทยาคมจ.พัทลุง
• ศึกษาเส้นทางเศรษฐกิจผลผลิตผลิตภัณฑ์แปรรูปจากลูกจันใน ต.ร่อนนา อ.ร่อนพิบูลย์ จ.นครศรีธรรมราช  โรงเรียนสตรีทุ่งสง จ.นครศรีธรรมราช
• “ดูแลสุขภาพพึ่งตนด้อยราคาแต่คุณค่ามหาศาล” โดยหมอเขียว ใจเพชร  โรงเรียนชะอวดจ.นครศรีธรรมราช

@@สิ่งที่เกิด@@

@ คุณภาพของเยาวชน

@ พัฒนาคุณภาพครูให้เป็นผู้รู้และสร้างนักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

@ เกิดกระบวนการวิจัยที่เชื่อมโยงจากโรงเรียนกับท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องด้วยความเข้าใจซึ่งกันและกัน

@ เกิดการร่วมคิดและร่วมพัฒนา ที่สามารถกำหนดทิศทางการพัฒนาที่สอดคล้องกับความต้องการของชุมชนอย่างแท้จริง